5 đô thị vệ tinh Hà Nội mòn mỏi chờ được triển khai

Đời sống của người dân tại quy hoạch​​

Gia đình bà Phùng Thị Hồng, xã Thạch Hòa, huyện huyện Thạch Thất nằm lọt thỏm trên mảnh đất rộng cả nghìn mét vuông, xung quanh cây cối bao phủ. Cạnh đó là mấy lán trại nuôi gà và chim bồ câu.

Bà Hồng kể khu vực này trước đây có hơn 100 hộ dân, nhưng họ lần lượt rời đi khi chính quyền giải phóng mặt bằng để xây hạ tầng đô thị vệ tinh Hòa Lạc. Chỉ còn gia đình bà và một số hộ chờ mãi nhưng "chưa đến lượt".

"Địa chính xã mấy lần xuống đo đạc. Chính quyền không thông tin đền bù, chẳng nói thời gian di dời. Họ chỉ dặn gia đình không được phép xây dựng gì", bà Hồng lý giải việc bốn người trong gia đình phải sống lay lắt trong căn nhà ngói rộng chừng 20 m2 được xây dựng cách đây 20 năm.

Bà bảo giá như mảnh đất không trong quy hoạch, gia đình sẽ bán đi một nửa để lấy tiền xây lại căn nhà, "chứ ở mãi thế này khổ cực quá".

Rơi vào hoàn cảnh tương tự, bà Phùng Thị Hà (xã Thạch Hòa, huyện Thạch Thất) mấy năm nay cũng phải bỏ làng phiêu dạt xuống Hà Nội làm nghề trông bệnh nhân ở Bệnh viện Hữu nghị Việt-Xô.

Bà Hà kể, không chỉ riêng ở huyện Thạch Thất, nhiều người lao động ở địa phương khác cũng đổ về đây làm đủ nghề để kiếm sống. Làng không còn đất đai canh tác, dự án xây dựng dở dang hàng chục năm chưa đi vào hoạt động, dù rất muốn gắn bó với mảnh đất quê hương nhưng những người lao động như bà không thể chờ đợi thêm, phải tìm cách thoát ly.

Quy hoạch “treo”

Cách trung tâm Hà Nội chừng 40 km, Hòa Lạc nổi bật như đô thị vệ tinh quan trọng nhất trong năm đô thị vệ tinh (bao gồm cả Xuân Mai, Sơn Tây, Sóc Sơn và Phú Xuyên), với diện tích rộng lớn hơn 17.000 ha. Quy hoạch chung Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2050 (quy hoạch 1259) đã được thiết lập cách đây 12 năm, và đã định hình vai trò và phát triển của Hòa Lạc trong hệ thống đô thị vệ tinh.

Mỗi đô thị vệ tinh đều có chức năng đặc thù của riêng mình, đồng thời phát triển hạ tầng kỹ thuật một cách đồng bộ để hỗ trợ và chia sẻ với đô thị trung tâm về các khía cạnh như nhà ở, đào tạo, công nghiệp và dịch vụ. Hòa Lạc, trong số năm đô thị vệ tinh này, đã xuất hiện sớm nhất và đã định hướng trở thành một khu vực phát triển công nghệ cao, với việc chia thành 7 khu vực chức năng, trong đó có hai phân khu quan trọng: Đại học Quốc gia Hà Nội và khu công nghệ cao.

Mặc dù đã trải qua hơn một thập kỷ, Hòa Lạc chỉ thu hút được một số lượng hạn chế các doanh nghiệp công nghệ. Khu trung tâm đô thị và khu công nghệ cao vẫn đang chịu tác động của nhiều công trình xây dựng, và có tới 176 ha vẫn chưa được giải phóng mặt bằng trong tổng diện tích 600 ha. Một phần diện tích đã giải phóng mặt bằng và đã đầu tư xây dựng hạ tầng chỉ chiếm khoảng 10%. Khu Đại học Quốc gia Hà Nội, mặc dù được phê duyệt từ năm 2013 với diện tích khoảng 1.000 ha và quy mô dự kiến 65.000 sinh viên, nhưng cho đến nay chỉ có 5 tòa nhà được xây dựng và tiếp nhận 1.500 sinh viên.

Các đô thị vệ tinh còn lại hiện tại vẫn có rất ít dự án liên quan đến nhà ở, khu công nghiệp, du lịch và dịch vụ được triển khai. Sóc Sơn và Phú Xuyên vẫn đang trải qua tình trạng chậm đô thị hóa, với đất nông nghiệp chiếm trên 40% tổng diện tích. Các dự án đã được phê duyệt trước khi quy hoạch 1259 ra đời vẫn tiếp tục bị trì hoãn do phải chờ quy hoạch phân khu, cộng thêm nhiều khó khăn về vấn đề đền bù, khiến công tác tái định cư cho người dân vẫn chưa thực sự thực hiện.

Trước đây, Hà Nội đã kỳ vọng rằng năm đô thị vệ tinh sẽ phát triển và đạt dân số dự kiến khoảng 700.000 vào năm 2020, và từ 1,3 triệu đến 1,4 triệu vào năm 2030. Tuy nhiên, cho đến hiện tại, các đô thị này chưa thể hiện được vai trò của mình trong việc giãn dân và giảm tải hạ tầng cho khu vực trung tâm, đồng thời dân số của Thủ đô đã tăng lên gần 8,5 triệu, vượt quá dự báo tăng hơn một triệu người.

Nguyên nhân vì sao quy hoạch "treo"?

Theo lãnh đạo tại Hà Nội, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng chậm trễ trong việc hình thành năm đô thị vệ tinh là do quá trình lập quy hoạch chung và quy hoạch phân khu diễn ra chậm trễ. Mặc dù quy hoạch chung Thủ đô đã được thiết lập từ năm 2015, nhưng đến năm 2019 các đô thị vệ tinh như Xuân Mai, Phú Xuyên, Sóc Sơn và Sơn Tây mới nhận được phê duyệt cho việc lập đồ án quy hoạch chung với tỷ lệ 1/10.000. Đô thị vệ tinh Hòa Lạc thậm chí còn phải đợi đến năm 2020 để đồ án quy hoạch chung của mình được Thủ tướng phê duyệt.

Các bước tiếp theo đòi hỏi triển khai quy hoạch phân khu để xác định chức năng và chỉ tiêu sử dụng đất cho từng khu vực đô thị, đồng thời xây dựng hạ tầng kỹ thuật và xã hội theo tỷ lệ 1/2.000. Tuy nhiên, cho đến nay, chỉ có Xuân Mai và Phú Xuyên đã hoàn thành việc lập quy hoạch phân khu. Trong khi đó, Sơn Tây, Sóc Sơn và Hòa Lạc vẫn chưa nhận được phê duyệt cho quy hoạch phân khu của mình.

Tình trạng chậm lập quy hoạch phân khu đã ảnh hưởng đến việc thực hiện các dự án đầu tư, khiến cho nhiều dự án không có đủ cơ sở pháp lý để triển khai. Chỉ có một số ít dự án phù hợp với quy hoạch chung như khu Công nghệ cao Hòa Lạc và khu Đại học Quốc gia Hà Nội được tiến hành.

TS Đào Ngọc Nghiêm, Phó chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, đã đưa ra lý giải rằng việc trì hoãn lập quy hoạch chung và phân khu tại các đô thị vệ tinh đã gây ảnh hưởng đến tiến độ triển khai các dự án. Ông Nghiêm cho biết, "Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa muốn khởi nghiệp tại các đô thị vệ tinh, bởi vì giá đất ở đây thường rẻ hơn so với khu vực trung tâm, tuy nhiên họ đã phải đối mặt với thời gian chờ đợi kéo dài".

Sở Quy hoạch và Kiến trúc Hà Nội đã lý giải rằng việc chậm triển khai quy hoạch phân khu chủ yếu do khó khăn trong việc lựa chọn đơn vị tư vấn, vì quá trình này phải tuân theo quy định của Luật Đấu thầu với các thủ tục và quy trình phức tạp.

Vào tháng 5 năm 2022, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 15 về phương hướng và nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, với tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết này đã định hướng rằng đô thị vệ tinh Hòa Lạc sẽ trở thành một phần của thành phố phía Tây (Hòa Lạc - Xuân Mai), trong khi đô thị vệ tinh Sóc Sơn sẽ là một phần của thành phố phía Bắc (Mê Linh - Đông Anh - Sóc Sơn).

Với tình hình này, Hà Nội đang tiến hành đánh giá lại hướng phát triển của đô thị vệ tinh Hòa Lạc và Sóc Sơn, nhằm đảm bảo rằng chúng phù hợp với sự phát triển của các thành phố mới và điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, với tầm nhìn đến năm 2065, một quá trình hiện đang trong giai đoạn nghiên cứu.

Trong thời gian đang chờ đợi sự phê duyệt của các quy hoạch và việc triển khai các dự án, gia đình của bà Phùng Thị Hồng vẫn phải đối mặt với tình trạng sống trong một căn nhà cấp bốn thiếu điều kiện, với độ ẩm cao và thường xuyên bị côn trùng tấn công. Mỗi khi mưa xuống, tình hình trở nên cực kỳ khó khăn khi căn nhà của họ bị ngập lụt.

Nguồn: vnexpress.net

​